|
|
|
 |
Jest to jedno z pięciu królestw wyróżnianych we współczesnej systematyce, będące grupą parafiletyczną. Oznacza to, że organizmy te mają wspólnego przodka wraz z innymi przedstawicielami różnych królestw (roślin, zwierząt czy grzybów), a zatem nie wszyscy potomkowie "praprotistów" - pierwszego organizmu eukariotycznego, należą do omawianego działu. Inaczej rzecz ujmując Protista są to organizmy eukariotyczne, ale inne niż te które należą do roślin, zwierząt i grzybów oraz nie wyróżniające się żadną specyficzną dla nich cechą, która mogłaby uznać tę grupę jako monofiletyczną, Z tego też powodu zanim wyodrębniono oddzielne królestwo Protista, organizmy te zaliczano do innych taksonów w zależności od sposobu odżywiania się czy kryteriów określających ich tryb życia.
_____________________________________________________________________
Różnorodność tej grupy jest tak ogromna, że nie sposób jest znaleźć i przedstawić ich wspólną charakterystykę. Poniższe zestawienie na przykładach przedstawia zmienność jaka występuje w obrębie tego królestwa.
Wielkość organizmu
Od: mikroskopijne jednokomórkowce (ok. 10µm) np. świdrowiec gambijski -Trypanosoma gambiense
Do: olbrzymie glony (ok. 60 m) np. brunatnica -Macrocystis
Budowa ciała
jednokomórkowa np. pantofelek -Paramecium
cenocentryczna (wielojądrowa tzw. komórczak) np. śluzowiec -Physarum
wielokomórkowa (czasem nawet tkankopodobna tworząca plechę która posiada niby-korzeń, niby-łodygę i niby-liście) - wszystkie brunatnice np.Laminaria
__________________________________
___________________________________
Tryb życia
samodzielny np. rzęsistek -Trichomonas
kolonijny np. złotowiciowiecDinobryon
Poruszanie się
wić (flagellum) - zbudowana z mikrotubul np. u wiciowców lub bruzdnic
z przodu komórki - ruch biczkowaty (ciągnięcie)
z tyłu komórki - ruch falisty (pchanie)
rzęski (cilium) - zbudowane z mikrotubul - sieć włókienek o skoordynowanych ruchach np. u orzęsek
nibynóżki (pseudopodia) - ruch ameboidalny za pomocą przelewania cytoplazmy i przesuwania tym samym błony komórkowej oraz organelli znajdujących się w komórce - tworzenie wypustek które umożliwiają poruszanie się i "chwytanie" pokarmu np. u ameby czy akrazjowców
błonka falująca - jedna z wici połączona z błoną komórkową - działa jak płetwa np. u rzęsistka (Trichomonas)
wydzielanie śluzu - ruch ślizgowy (mechanizm nie do końca poznany) np. u okrzemek
Odżywianie
heterotrofia (cudzożywność) np. zarodziec malarii - Plazmodium, na drodze:
endocytozy (sposób odżywiania podobny do zwierzęcego)
fagocytoza - trawienie w wodniczce pokarmowej za pomocą enzymów zawartych w lizosomie dużych obiektów np. bakterii
pinocytoza - trawienie tłuszczy, białek i cukrów oraz wodniczki pokarmowej w której uprzednio odbywają się procesy trawienne
wchłaniania (sposób odżywiania podobny do grzybów) - pokarm nie wymagający trawienia komórkowego
autotrofia (samożywność) - organizmy Fotosyntetyzujące np. okrzemki
miksotrofia - organizmy autotroficzne w trudnych warunkach przechodzące na autotrofizm np. euglena zielona
__________________________
__________________________
Rozmnażanie
wegetatywne (podział mitotyczny)
fragmentacja plechy
podział poprzeczny bądź podłużny
pączkowanie
rozpad kolonii
bezpłciowe - haploidalne zarodniki tworzące się w zarodni odpływają od organizmu macierzystego i dają początek nowym tworom
aplanospory - zarodniki nieruchome
zoospory - zarodniki ruchome (tzw. pływki)
płciowe - syngamia, łączenie się gamet i tworzenie nowych zmodyfikowanych genetycznie osobników - następuje przemiana pokoleń:
mejoza postgamiczna - występuje u organizmów z przewagą życia haploidalnego:
>mejoza pregamiczna - występuje u organizmów z przewagą życia diploidalnego
>organizmy wielokomórkowe
__________________________
PROTISTA ROSLINOPODOBNE
__________________________
Protista roślinopodobne często i niesłusznie nazywane są glonami. Do glonów bowiem zalicza się fotosyntetyzujące, proste organizmy żyjące w środowisku wodnym lub ściśle związanym z wodą, czyli: sinice - królestwo Bacteriae (Monera), protista roślinopodobne - królestwo Protista oraz zielenice, krasnorosty i glaukocystofity - królestwo Rośliny. A zatem termin ten dotyczy grupy morfologiczno-ekologicznej. Glony mają często zbliżoną organizację ciała, ale przede wszystkim są organizmami pełniącymi rolę producentów w środowiskach wodnych. Jednak istotny jest brak bezpośredniego pokrewieństwa między przedstawicielami poszczególnych "królestw glonów", szczególnie zauważalny w różnicach w budowie chloroplastów i rodzaju gromadzonego materiału zapasowego.
Protista roślinopodobne uzyskały zdolność do fotosyntezy w wyniku wtórnej endosymbiozy chloroplastów roślinnych, dlatego posiadają w swojej strukturze trzy lub cztery błony śródplazmatyczne. Endosymbioza jest zjawiskiem wchłonięcia (np. drogą fagocytozy) pewnego organizmu i nie strawienia go, lecz wbudowania we własne struktury. W ten sposób przodkowie roślin wykorzystali fotosyntetyzujące właściwości sinic bakteryjnych (endosymbioza pierwotna) i upraszczając ich budowę przekształciły je do własnych potrzeb tworząc strukturę chloroplastu. Potwierdzeniem tej hipotezy jest fakt, żę chloroplasty mają własne DNA czy rybosomy. W przeciwieństwie do protistów, glony roślinne mają dwubłoniastą strukturę chloroplastów
_________________________
PROTISTA GRZYBIPODOBNE
_________________________
Jeszcze do niedawna te typy protista były zaliczane do królestwa Mycota ze względu na ich nitkowatą budowę ciała (strzępki) i z reguły saprofityczny sposób odżywiania się oraz możliwość owocowania. Jednak w odróżnieniu od grzybów mają one głównie celulozową ścianę komórkową (a nie chitynową) oraz uwicione komórki, dlatego podobieństwo między grzybami a protistami grzybopodobnymi wynika bardziej z przybliżonego trybu życia jaki prowadzą niż z ich pokrewieństwa genetycznego.
Śluzowce (Myxomycota) są wielojądrowymi pełzakami poruszającymi się ruchem ameboidalnym po powierzchni martwych drzew i ściółki. W ten sposób pochłaniają martwą materię oraz różne inne drobnoustroje.
Cykl płciowy śluzowców zaczyna się od wytworzenia przez plazmodium owocowań, które po podziale mejotycznym rozsiewają haploidalne zarodniki przybierające postać dwuwiciowych pływek (środowisko wilgotne) bądź pełzających myksoameb (środowisko bardziej suche). Są to gamety które po połączeniu się dają diploidalną zygotę. Zygota dzieli mitotycznie jądro (bez cytoplazmy) tworząc ponownie komórczakowatą śluźnię.
Tzw. komórkowe śluzowce to organizmy z typu Akrazjowców (Acrasiomycota). Prowadzą ameboidalny tryb życia. Każda komórka zawiera jedno haploidalne jądro. Jednak w trudnych warunkach komórki akrazjowców łączą się tworząc tzw. śluźnię rzekomą (pseudoplazmodium), która służy procesowi rozmnażania bezpłciowego (rzadziej zachodzi cykl płciowy).
Wspólną cechą grzybów i lęgniowców (Oomycota) jest wytwarzanie wegetatywnej grzybni, która przerasta podłoże na którym żyje, rozkłada je i w ten sposób pobiera potrzebne dla siebie składniki odżywcze.
Plecha lęgniowców to wielojądrowa komórka posiadająca chitynową lub/i celulozową ścianę. Zalicza się je do królestwa Protista za względu na wytwarzanie uwicionych pływek podczas bezpłciowego procesu rozmnażania (taka forma nigdy nie występuje u grzybów). W trudnych warunkach mogą przechodzić także cykl płciowy z wytworzeniem grubościennej diploidalnej oospory.
Spora część lęgniowców to pasożyty roślinne i zwierzęce jak np. fitoftora (Phytophtora) powodująca gnicie ziemniaków.
_______________________
PROTISTA ZWIERZĘCE
_______________________
Dawniej należące do zwierząt (typ Pierwotniaki - Protozoa). Z reguły są cudzożywne (pochłaniają pokarm drogą fagocytozy) - nie mają strzępek (jak protisty grzybopodobne), chloroplastów (jak większość glonów) ani ściany komórkowej (cecha komórek typowo zwierzęcych). Są organizmami jednokomórkowymi zamieszkującymi środowiska wodne lub wilgotne, często pasożytujące i wywołujące wiele chorób roślinnych i zwierzęcych.
Jedno z najpopularniejszych schorzeń kobiecych wywołane jest przez rzęsistka pochwowego (Trichomonas hominis) należącego do typu bezmitochondrialnych wiciowców (Parabasalia).
Inne groźne wiciowce posiadające rozgałęzione mitochondrium (typ Kinetoplastydy) są pasożytami wywołującymi m. in. śpiączkę afrykańską (świdrowiec gambijski - Trypanosoma brucei gambiense), która jest przenoszona przez muchy tse-tse i powoduje nieodwracalne zmiany w układzie nerwowym.
Wiciowce kołnierzykowe (Choanoflagellata) mają charakterystyczne wypustki cytoplazmatyczne otaczające wić tworząc w ten sposób aparat do filtracji pokarmu. Rozmnażają się bezpłciowo poprzez podział podłużny oraz posiadają typowo zwierzęcą cechę jaką są płaskie grzebienie mitochondrialne.
Do "sztucznego typu" Zarodziowe (Sarcodina) należą m. in. ameby (Amoebina), inaczej zwane korzenionóżkami (Rhizopoda), otwornice (Foraminifera) oraz promienice (Radiolaria)
Pełzaki (ameby) poruszają się za pomocą pseudopodiów - nibynóżek. Nie mają one określonego kształtu ciała, ponieważ elastyczna błona komórkowa umożliwia przemieszczanie się cytoplazmy i tworzenie wypustek służących do poruszania się i chwytania pożywienia. Trawienie wchłoniętego pokarmu odbywa się w wodniczkach pokarmowych, a wydalanie za pomocą wodniczki tętniącej.
Ich środowiskiem życia są słodkie i słone wody, a także gleba lub płyny ustrojowe zwierząt. Pasożytnicza Entamoeba histolytica powoduje czerwonkę amebową, objawiającą się silnymi biegunkami u ludzi.
Bardzo ważnym składnikiem planktonu morskiego są otwornice, które posiadają wapienne pancerzyki z licznymi nibynóżkami promieniście odchodzącymi od komórki i tworzącymi sieć służacą do pochwycenia pokarmu i wytworzenia wodniczek pokarmowych.
Muł powstały z pancerzyków obumarłych otwornic osiada na dnie oceanów przekształcając się w pokłady wapiennej kredy.
Natomiast radiolarie mają szkielety krzemionkowe z długimi cienkimi wypustkami cytoplazmatycznymi. Ich pancerze podobnie jak u otwornic tworzą muł, który pod wpływem wysokiego ciśnienia jest przekształcany w skałę osadową.
|
| Dzisiaj stronę odwiedziło już 7 odwiedzający (8 wejścia) tutaj! |
|
 |
|
|
